«Ανθρώπινη περιέργεια ή σκόπιμη δολιοφθορά;»
Ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού στην προσπάθειά του να επιτύχει τους στόχους του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την αποτελεσματική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και προσπαθώντας να αποκτήσει ολοκληρωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη άποψη για την κατάσταση των υγροτόπων του Εθνικού Πάρκου, ξεκίνησε στο πλαίσιο ενός πρωτοποριακού προγράμματος, μία συνεργασία με πέντε (5) ερευνητικά εργαστήρια από τρία (3) Πανεπιστήμια της χώρας.
Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάπτυξη νέων αναλυτικών τεχνικών και η προτυποποίηση μεθοδολογιών που θα δίνουν φερέγγυα στοιχεία σχετικά με την οικολογική κατάσταση των υγροτοπικών περιοχών. Κατά την υλοποίηση του προγράμματος στο Εθνικό Πάρκο, θα γίνει προσπάθεια ελέγχου της χρόνιας τοξικότητας επικίνδυνων ή επιβλαβών ουσιών που έχουν (με φυσικό ή παράνομο τρόπο) σαν τελικό αποδέκτη τα υδάτινα οικοσυστήματα. Συγκεκριμένα με τη χρησιμοποίηση παθητικών περιβαλλοντικών δειγματοληπτών δίνεται η δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης της οικοτοξικότητας ενός πλήθους ενώσεων που χαρακτηρίζονται σαν οργανικοί μικρορυπαντές, ενδοκρινικοί διαταράκτες, μεταλλαξιογόνοι ή ακόμη και καρκινογόνοι παράγοντες. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα αυτής της έρευνας, είναι η άμεση (ποιοτική και ποσοτική) συσχέτιση της ύπαρξης υπολειμμάτων από φυτοπροστατευτικά προϊόντα, φαρμακευτικά σκευάσματα, πολυαρωματικές ενώσεις και μεταβολίτες αυτών, με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος που είναι ορατή σε όλους μας, τη μείωση των ιχθυοπληθυσμών που βιώνουν οι αλιείς και τον κίνδυνο εξαφάνισης ειδών της περιοχής που παλαιότερα βρίσκονταν σε αφθονία.
Τοποθετήθηκαν έτσι, από ερευνητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με τη βοήθεια ψαράδων της περιοχής, παθητικοί δειγματολήπτες στις 3 μεγαλύτερες λιμνοθάλασσες της περιοχής (Λογαρού, Τσουκαλιό και Ροδιά), οι οποίες βρίσκονται στον πυρήνα του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού. Οι συσκευές αγκιστρώθηκαν στον πυθμένα των λιμνοθαλασσών, σε κατάλληλες για το σκοπό αυτό θέσεις, έχοντας την απαραίτητη σήμανση όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες που ακολουθούν. Δυστυχώς όμως, κατά την προγραμματισμένη ημερομηνία ανέλκυσής τους (προκειμένου το προσροφητικό υλικό να οδηγηθεί σε σειρά εργαστηριακών αναλύσεων), διαπιστώθηκε η απώλεια των δύο εκ των τριών συσκευών παθητικής δειγματοληψίας.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι, στο δεκαπενθήμερο που μεσολάβησε από την εγκατάσταση μέχρι την ανέλκυση των δειγματοληπτών, δεν είχαμε την εκδήλωση στην περιοχή έντονων καιρικών φαινομένων που να δικαιολογούν την απώλεια λόγω φθοράς ή έντονης καταπόνησης του συνδέσμου αγκυροβόλησης. Αντίθετα στον έναν από τους δειγματολήπτες βρέθηκαν ίχνη κοπής των σχοινιών αγκίστρωσης από αιχμηρό αντικείμενο. Είναι λοιπόν προφανές, ότι η απώλεια των 2 δειγματοληπτών δεν είναι τυχαία, αλλά απομακρύνθηκαν είτε για λόγους περιέργειας είτε εσκεμμένα για άγνωστο λόγο.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι οι παθητικοί δειγματολήπτες που «απωλέσθησαν» είναι άνευ οικονομικής ή χρηστικής αξίας για οποιονδήποτε τους έχει στην κατοχή του, ενώ αντίθετα έχουν μεγάλη σημασία για την ομαλή και σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα διεξαγωγή του προγράμματος επιστημονικής παρακολούθησης. Επιπλέον θα πρέπει να επισημανθεί η πιθανότητα ύπαρξης κινδύνου (εκδήλωσης αλλεργίας, δερματοπάθειας, άσθματος κ.α.) για όποιον χειρίζεται τη συσκευή χωρίς τα απαραίτητα προστατευτικά μέσα (γάντια, μάσκα κ.α.).
Ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού θεωρεί ότι πράξεις εσκεμμένης δολιοφθοράς ή απάθειας μπρος στην επαναλαμβανόμενη καταστροφή επιστημονικών οργάνων (κλοπή τηλεμετρικού σταθμού στο βάλτο της Ροδιάς το 2003, σαμποτάζ του αυτόματου τηλεμετρικού σταθμού στη Βόνιτσα το 2010 κ.α.) δεν επιβαρύνουν απλώς και μόνο τον προϋπολογισμό ενός προγράμματος. Αλλά αντίθετα, αποστερούν από την επιστημονική κοινότητα και τις αρμόδιες υπηρεσίες, πλήθος στοιχείων που η αξιοποίησή τους θα μπορούσε να οδηγήσει στην ορθή διαχείριση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των φυσικών πόρων και αυξάνει τις πιθανότητες επανάληψης λαθών του παρελθόντος που έγιναν για χάρη της προστασίας του περιβάλλοντος.
Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στο περιστατικό της απώλειας των συγκεκριμένων επιστημονικών οργάνων, θα υπογραμμίσουμε την αναγκαιότητα ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ και Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ να δείξουμε την απαραίτητη υπευθυνότητα, προκειμένου να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα που ταλανίζουν την περιοχή μας. Ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει καθημερινά και την έλλειψη επαρκών οικονομικών πόρων, θα συνεχίσει τη συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της χώρας και τους άλλους ερευνητικούς φορείς, για το πρόγραμμα επιστημονικής παρακολούθησης του Εθνικού Πάρκου.
Ο Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού Αλμπάνης Αθ. Τριαντάφυλλος Καθηγητής Τεχνολογίας Ελέγχου & Προστασίας Περιβάλλοντος Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
