Της Λίας Παπαδράγκα
Από πέντε ως εκατόν πενήντα ευρώ το κομμάτι ξεπουλιούνται στις ηλεκτρονικές δημοπρασίες του γνωστού ιστότοπου δημοπρασιών e-bay σπάνια και κινδυνεύοντα με… εξαφάνιση είδη πεταλούδων της Ελλάδας
Βεβαίως, το ebay δεν είναι ο μοναδικός τρόπος διάθεσης των σπάνιων πεταλούδων που, ξένοι κυρίως, συλλέκτες μαζεύουν ανενόχλητοι από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, εκμεταλλευόμενοι το αναποτελεσματικό καθεστώς προστασίας και την ανυπαρξία ουσιαστικής φύλαξης.
Οι συλλέκτες επικαλούνται συνήθως ερευνητικούς σκοπούς, αλλά, στις περισσότερες περιπτώσεις, σκοπός τους είναι η εμπορία των πεταλούδων.
Οι συλλέκτες -κατά κύριο λόγο Γερμανοί, Βέλγοι, Ισπανοί, Ιταλοί, Αυστριακοί- έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον τους στη χώρα μας, γιατί ορισμένα είδη είναι ενδημικά και υπάρχουν μόνο εδώ, αλλά και γιατί στην Ελλάδα μπορούν να συλλέξουν ανεξέλεγκτα, ενώ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. Γερμανία, Ελβετία, Αγγλία, Ισπανία, ακόμη και Τουρκία, υπάρχει καθολική απαγόρευση συλλογής.
Στην Τουρκία μάλιστα, Βρετανοί ερευνητές συνελήφθησαν επειδή απλά… φωτογράφιζαν πεταλούδες! Το όρος Φαλακρό, ο Ταΰγετος, η Πίνδος, η Ροδόπη, και ο Χελμός στην Πελοπόννησο είναι μερικές από τις περιοχές που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των συλλεκτών.
Η Ελλάδα διαθέτει 235 είδη πεταλούδων, από τα οποία τα έντεκα είναι ενδημικά, συναντώνται δηλαδή μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές, για παράδειγμα η Hipparchia christenseni της Καρπάθου ή η Pseudochazara amymone της Ηπείρου.
«Τα ενδημικά είδη είναι περιζήτητα. Οπωσδήποτε οι συλλέκτες ενδιαφέρονται για τα φαντασμαγορικά είδη με τα όμορφα χρώματα, αλλά οι περισσότεροι θέλουν ένα σπάνιο είδος για τη συλλογή τους», εξηγεί ο ερευνητής Λάζαρος Παμπέρης.
Από τα 235 είδη πεταλούδων (και 3.032 συνολικά μαζί με τις νυχτοπεταλούδες), μόνο τα 42 είδη προστατεύονται από το Π.Δ. 67/1981 για την προστασία της άγριας πανίδας, και ένα, το Parnassius apollo, προστατεύεται και από τη σύμβαση CITES (Conservation of International Trade in Endangered Species) που απαγορεύει την εμπορία του παγκοσμίως.
«Το 1981 που έγινε το Προεδρικό Διάταγμα δεν γνωρίζαμε ακριβώς τα είδη που υπάρχουν, ενώ την ίδια στιγμή στη λίστα των προστατευόμενων περιλαμβάνονται και είδη που δεν υπάρχουν στην Ελλάδα.
Θα πρέπει το θεσμικό πλαίσιο να ανανεωθεί και να απαγορευτεί η συλλογή όλων των ειδών, όπως ισχύει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Η συλλογή θα πρέπει να επιτρέπεται αυστηρά μόνο για επιστημονικούς σκοπούς και πάντα ελεγχόμενα», τονίζει ο Λ. Παμπέρης.
Ηλεκτρονικό εμπόριο
Τα τελευταία χρόνια το εμπόριο ανθεί μέσω του ebay, όπου οι συλλέκτες, όχι μόνο πεταλούδων, αλλά και άλλων ειδών όπως τα κολεόπτερα, έχουν βρει τον παράδεισό τους.
Τη μεγαλύτερη δραστηριότητα παρουσιάζει Ελληνας χρήστης, ο οποίος από πέρυσι τον Αύγουστο έχει πραγματοποιήσει 676 δημοπρασίες ελληνικών πεταλούδων, σε τιμές που κυμαίνονται από 5 έως 150 ευρώ.
Υπολογίζοντας με βάση μία μέση τιμή 60 ευρώ, ο συγκεκριμένος χρήστης έχει αποκομίσει από τη δραστηριότητα αυτή όφελος άνω των 40.000 ευρώ.
Κάποια από τα είδη που πωλούνται είναι κοινά, άλλα προστατεύονται από το ελληνικό Προεδρικό Διάταγμα και άλλα περιλαμβάνονται στα προστατευόμενα είδη της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τους Οικοτόπους.
Μεταξύ αυτών, υπάρχουν και 104 δημοπρασίες της παγκοσμίως προστατευόμενης Parnassius apollo. Ο χρήστης «αλλάζει» το όνομα του είδους (π.χ. σε Parnassius α. rhodopensis), και έτσι δεν φαίνεται αμέσως ότι πρόκειται περί του προστατευόμενου είδους.
Πολλές από τις δημοπρασίες μάλιστα αφορούν «πακέτα» μέχρι και 40 πεταλούδων. «Εχω κάνει από πέρυσι δύο καταγγελίες στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, προκειμένου να ενεργοποιηθεί η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, χωρίς κανένα αποτέλεσμα μέχρι σήμερα», αναφέρει ο Λ. Παμπέρης.
Η εμπορία των πεταλούδων δεν γίνεται ωστόσο μόνο μέσω του συγκεκριμένου ιστότοπου ηλεκτρονικών δημοπρασιών.
Υπάρχουν καταστήματα στην Ευρώπη, με οργανωμένες ιστοσελίδες, τα οποία επωφελούνται της αναποτελεσματικής προστασίας στις χώρες όπου συλλέγονται τα σπάνια είδη και συνεχίζουν να πωλούν, «νόμιμα» και ανενόχλητα, σπάνια και κινδυνεύοντα είδη από όλον τον κόσμο, και φυσικά και από την Ελλάδα.
Για παράδειγμα, στην ιστοσελίδα www.theinsectcollector.com αυτή τη στιγμή πωλούνται 201 πεταλούδες από την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων η ενδημική υπό εξαφάνιση Polyommatus (Agrodiaetus) iphigenia nonacriensis του Χελμού -σε τιμές από δέκα πέντε ως πενήντα ευρώ- και η Turanana taygetica, που επίσης κινδυνεύει με εξαφάνιση -η οποία μάλιστα περιλαμβάνεται στο Προεδρικό Διάταγμα 67/1981- σε τιμές από δέκα πέντε ως είκοσι πέντε ευρώ.