Οι Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) ανοίγουν πολλά προβλήματα που μπορούν να θίξουν βασικές αρχές ή και την εικόνα τις “πράσινης ανάπτυξης”. Δεν είναι αμελητέες οι επιπτώσεις της ανάπτυξης των Αιολικών Σταθμών (ΑΣΠΗΕ) μέσα ή κοντά σε προστατευόμενες περιοχές στη στεριά ή όταν υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σε τοπικό επίπεδο (κατακερματισμός οικοτόπων, οδοποιία, ενόχληση και εμπόδια σε διάφορα είδη πανίδας, συνοδευτικά έργα, καλώδια κτλ). Αυτό δεν αποτελεί «είδηση»- είναι καλά γνωστό στο εξωτερικό και έχει αναφερθεί όπου υπάρχουν συχνά κακές χωροθετήσεις ΑΣΠΗΕ.
Δεν είναι τυχαίες οι συγκρούσεις με τις τοπικές κοινωνίες και περιβαλλοντικές ΜΚΟ που εναντιώνονται (π.χ. Σκύρος, Κρήτη, Πάρνωνας, Ευρυτανία). Οι αντιλήψεις μας για τις επιπτώσεις επίσης αλλάζουν – βλέπε την αντιμετώπιση του ζητήματος σήμερα από BirdLife International (EOE) ή και από την ομάδα Δαδιάς-WWF σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Έχοντας δουλέψει σε μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το 1997 για ΑΣΠΗΕ, διαπιστώνωνω μια απίστευτη στροφή στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι επιπτώσεις στα πουλιά.
Αυτή τη στιγμή το νέο σχέδιο νόμου για την Επιτάχυνση της ανάπτυξης ΑΠΕ μπορεί να προκαλέσει πάμπολλες τέτοιες συγκρούσεις ή διαμαρτυρίες και προβλήματα με άστοχες χωροθετήσεις (ιδιαίτερα στο Αιγαίο, Πελοπόννησο και Κρήτη). Είναι ώρα να δράσουμε προληπτικά πριν έχουμε σοβαρότερες συγκρούσεις.
Πρέπει να υπάρξει περισσότερο ενδιαφέρον-επένδυση-έρευνα για την ανάπτυξη-προώθηση των ΑΣΠΗΕ στην θάλασσα! Ειδικοί ερευνητές σε ανεμολογικά-κυματικά φαινόμενα στο ΕΛΚΕΘΕ διαβεβαιώνουν ότι στην Ελλάδα υπάρχει πράγματι ευκαιρία για μεγάλη ανάπτυξη στη θάλασσα . Η ανάπτυξη ΑΣΠΗΕ στη θάλασσα (είτε πακτωμένες, αγκυροβολημένες ή πλωτές) θα έχουν στην αρχή “ελαφρά υψηλότερο οικονομικό κόστος” από ό,τι στη στεριά, αλλά το όφελος είναι μεγαλύτερο (αξιόλογο ανεμολογικό δυναμικό) και όσον αφορά τις οικολογικές επιπτώσεις είναι ελάχιστες σε σχέση με την στεριά ή τις βραχονησίδες. Μελετώντας με την ΕΟΕ τα οικοσυστήματατων βραχονησίδων από το 1995 έχουμε διαπιστώσει ότι η τοποθέτηση μιας μονάδας σε αυτή την φυσική «βουνοκορυφή της θάλασσας» έχει συχνά σοβαρές επιπτώσεις για πολλά είδη και σπάνιους φυσικούς σχηματισμούς.
Δεν μπορώ να τονίσω πόσο μεγάλη ανάγκη υπάρχει για να κινηθούμε γρήγορα στην προώθηση των ΑΣΠΗΕ στη θάλασσα (με σκοπό να αποφύγουμε ανεπανόρθωτες καταστροφές σε πολλές χερσαίες ή νησιωτικές προστατευόμενες περιοχές). Ηδη έχουμε υποβαθμίσει τόσο πολύ και τόσες πολλές προστατευόμενες περιοχές μας, που τα μόνα σημεία που απομένουν σε φυσική κατάσταση είναι στις πιο άγριες κορυφογραμμές! Αυτές είναι που τώρα θίγονται από τα πολλά νέα ΑΣΠΗΕ! Αυτό το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό στο Αιγαίο όπου η κλίμακα των τοπίων είναι μικρότερη, πολυσχιδής και πιο ευάλωτη σε αλλαγές χρήσεων γης, αλλαγές στον χαρακτήρα του τοπίου από νέους δρόμους-εκβραχισμούς και την τρομερή διάβρωση που προκαλούν, ή την κατασκευή πυκνών εναέριων δικτύων (πυλώνες υψηλής τάσης, και άλλα συνοδευτικά έργα).
Η σημασία της αισθητικής αλλοίωσης και του χαρακτήρα της άγριας φύσης (wilderness quality concept) είναι σοβαρότατο θέμα στην Ελλάδα – μην το φοβόμαστε το ζήτημα της αλλοίωσης της “οικολογίας του τοπίου”! Ακόμη και οι “αισθητικοί πόροι” ενός νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στην ορθολογική ανάπτυξη αν αναλογιστεί κανείς ότι τα στοιχεία της “αυθεντικότητας” και “φυσικότητας” είναι σημαντικά στην διάκριση και ελκυστικότητα των τοπίων. Ο τουρισμός/οικοτουρισμός έχει καθορίσει και την “ταυτότητα” και την ειδική διάκριση τόσων προστατευόμενων περιοχών και αποτελεί σημαντικό κοινωνικό-οικονομικό κίνητρο (ειδικά σε μια χώρα όπου δεν υπήρχαν πριν λίγες δεκαετίες δίκτυα προστατευόμενων περιοχών). Προφανώς τα πυκνά έργα αιολικών πάρκων θα υποβαθμίσουν τουριστικούς/οικοτουριστικούς πόρους που συχνά στηρίζουν προστατευόμενες περιοχές ή άλλα προστατευόμενα αντικείμενα. Υπάρχουν ήδη διαμαρτυρίες από τουριστικούς οργανισμούς όπως στην Εύβοια όπου δραστηριοποιούνται και ξένες οικοτουριστικές εταιρίες (π.χ. BikeGreece, Explore, Exodus).
Προτείνω να μη καθυστερούμε – να δούμε το ζήτημα ανάπτυξης ΑΣΠΗΕ προς τη θάλασσα – εκεί χρειάζεται άμεση “επιτάχυνση”.
Σταμάτης Ζόγκαρης
Βιολόγος – Γεωγράφος
Ερευνητής ΕΛΚΕΘΕ