Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ανακοινώνει τη διοργάνωση της ετήσιας ενημερωτικής εκδρομής για το αρωματικό φυτό της Ρίγανης την Κυριακή, 8 Ιουλίου. Το πρόγραμμα της εκδρομής περιλαμβάνει τη μετάβαση σε περιοχή γειτονική του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου όπου θα πραγματοποιηθεί συλλογή τμημάτων του φυτού, καθώς και την ενημέρωση των συμμετεχόντων σχετικά με τις ιδιότητες του φυτού, την ορθή μέθοδο συλλογής του και των διαδικασιών αποξήρανσής του.
Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να δηλώσουν τη συμμετοχή τους στον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου: Τηλ./Φαξ: 26710 29258 (κατά τις ώρες 8:30-4:00) και E-mail: foreasainou@ath.forthnet.gr.
Στόχος της εκδρομής είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των κατοίκων και των επισκεπτών της γνωστής, για τις αρωματικές και φαρμακευτικές ιδιότητές της, ρίγανης, ώστε να επιτευχθεί η μακροχρόνια διατήρησή της στην περιοχή.
Η συλλογή της ρίγανης πραγματοποιείται συνήθως τον μήνα Ιούλιο και αποτελεί μία παλιά, τοπική συνήθεια των κατοίκων της Κεφαλονιάς. Ωστόσο, ορισμένες φορές καταγράφονται περιστατικά ανορθόδοξου και μη συμβατού με την προστασία του φυτού τρόπου συλλογής του, καθώς και περιστατικά παράνομης συλλογής του από περιοχές εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου.
Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ενημερώνει ότι η συλλογή της ρίγανης, όπως και κάθε άλλου φυτού, απαγορεύεται αυστηρά από τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου και τυχόν τέτοια περιστατικά καταγγέλλονται στις τοπικές αρχές. Οι παραβάτες αντιμετωπίζουν τις διατάξεις του νόμου. Για τις υπόλοιπες περιοχές τις Κεφαλονιάς αυτή είναι επιτρεπτή, ωστόσο και εκεί θα πρέπει να γίνεται με ορθόδοξο τρόπο.
Για τη διευκόλυνση του κοινού επισυνάπτεται σχετικός χάρτης της περιοχής. Για περισσότερες διευκρινήσεις οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να έρχονται σε επικοινωνία με το Φορέα Διαχείρισης.
Όσον αφορά στις διαδικασίες συλλογής της ρίγανης, θα πρέπει να γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
Συλλογή
Η ρίγανη συλλέγεται κατά τους μήνες Ιούλιο – Αύγουστο, δηλαδή κατά την περίοδο της ανθοφορίας του φυτού. Τα τμήματα των φυτών, που συλλέγονται είναι οι βλαστοί τους, οι οποίοι φέρουν τα φύλλα και τα άνθη. Αυτοί κόβονται σε απόσταση περίπου 10 εκατ. επάνω από το έδαφος. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η εκρίζωση του φυτού, ενώ από τους οφθαλμούς της βάσης προκύπτουν οι νέοι βλαστοί της επόμενης περιόδου. Για το λόγο αυτό, προμηθευόμαστε και χρησιμοποιούμε πάντα ψαλίδια. Επιπλέον φροντίζουμε να μην αφαιρούνται όλοι οι ανθοφόροι βλαστοί από κάθε φυτό, αλλά να διατηρούνται 1-2 βλαστοί. Τα σπέρματα που θα προκύψουν από αυτούς θα διασφαλίσουν τον πολλαπλασιασμό του φυτού. Αν κατά τη συλλογή τα φυτά εκριζώνονται, τότε δεν αναγεννώνται και η ρίγανη μπορεί να απειληθεί άμεσα με εξαφάνιση από την περιοχή. Για τους ίδιους λόγους, αφήνουμε και μερικά φυτά ακέραια (δεν συλλέγουμε κανένα από τους βλαστούς τους) σε κάθε περιοχή.
Συλλέγουμε πάντοτε μικρές ποσότητες, επαρκείς μόνο για προσωπική χρήση. Η συλλογή μεγάλων ποσοτήτων προϋποθέτει, άλλωστε, άδεια από την οικεία Δασική Υπηρεσία ή άλλες αρμόδιες Υπηρεσίες.
Οι βλαστοί της ρίγανης δεν θα πρέπει να συλλέγονται υγροί ή σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. Μετά την αποκοπή τους θα πρέπει να τοποθετούνται σε υφασμάτινους σάκους, καλάθια ή χάρτινα κουτιά, ώστε να είναι δυνατή η αναπνοή τους και να αποφεύγεται ο μηχανικός τραυματισμός τους από πιθανή άσκηση πίεσης.
Δεν θα πρέπει να συλλέγονται βλαστοί, οι οποίοι φέρουν ακαθαρσίες ή ξένα σώματα και βλαστοί ή φύλλα με ανεπιθύμητο χρώμα ή μυρωδιά. Τα ώριμα φύλλα (κίτρινου ή καστανού χρωματισμού) θα πρέπει να απορρίπτονται, όπως και τα μεταχρωματισμένα, εξαιτίας τραυματισμού ή προσβολής τους από ασθένειες ή έντομα.
Αποξήρανση
Η αποξήρανση της ρίγανης θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Η χρησιμοποίηση ακατάλληλων μεθόδων για την απομάκρυνση της υγρασίας των βλαστών έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση του αρώματος και του χρώματός τους, το οποίο σε μικρό χρονικό διάστημα μετατρέπεται σε καφέ ή ακόμα και σε μαύρο. Για τη διατήρηση του πράσινου χρώματος και του πλούσιου αρώματος του φυτού οι συλλεχθέντες βλαστοί θα πρέπει να ξηραθούν είτε απλώνοντάς τους αραιά πάνω σε φύλλα εφημερίδας ή σε βαμβακερό ύφασμα σε καλά αεριζόμενο δωμάτιο και αναστρέφοντάς τους κατά διαστήματα, είτε ομαδοποιώντας τους σε μικρά ματσάκια, τα οποία δένουμε και τα κρεμάμε σε δροσερό και καλά αεριζόμενο δωμάτιο. Με τους ανωτέρω τρόπους επιτυγχάνεται η κυκλοφορία του αέρα. Δεν συνίσταται η άμεση έκθεση τους στο φως του ήλιου αφού προκαλεί τη λεύκανση των φύλλων.
Μετά την πλήρη αποξήρανση των βλαστών, τους θρυμματίζουμε σε μικρά κομμάτια, τα οποία συγκεντρώνουμε σε γυάλινα βάζα και τα τοποθετούμε κλειστά σε σκιερό μέρος, όπου μπορούν να διατηρηθούν για αρκετά χρόνια.
Κίνδυνοι
Η συλλογή των βλαστών της ρίγανης είναι ευεργετική ως ένα βαθμό για το φυτό. Το ψαλίδισμα και η συλλογή μόνο ενός μέρους των βλαστών του αυξάνει τη διάρκεια ζωής του φυτού και συμβάλλει στην ανάπτυξη πλάγιων βλαστών.
Παρά την αφθονία του ως αυτοφυές φυτό σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας και το γεγονός ότι μέρος των αναγκών της καλύπτονται από την αύξηση της καλλιέργειάς της, τα τελευταία έτη οι ανάγκες για ρίγανη και ριγανέλαιο αυξάνονται συνεχώς, με αποτέλεσμα να παρατηρείται υπερσυλλογή του φυτού. Ήδη υπάρχουν μαρτυρίες για περιοχές, όπου παλαιότερα υπήρχε σε αφθονία και από τις οποίες έχει πλέον εξαφανισθεί. Σε πολλές περιπτώσεις, τα προβλήματα της υπερσυλλογής σε μία περιοχή προκύπτουν μετά τη διάνοιξη νέων δρόμων, οι οποίοι οδηγούν σε προηγουμένως μη προσβάσιμες περιοχές.
Συμπερασματικά, οι πρακτικές που οδηγούν στην εξαφάνιση του πληθυσμού ενός αρωματικού/φαρμακευτικού φυτού από μία περιοχή είναι η εκρίζωση των φυτών και η υπερσυλλογή του, δηλαδή η συλλογή ποσοτήτων μεγαλύτερων από εκείνες, που μπορεί να υποστηρίξει μία περιοχή.
Σε κάποιες περιοχές, όπως στην Κέρκυρα, οι πληθυσμοί της ρίγανης έχουν μειωθεί σημαντικά, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, εξαιτίας των ψεκασμών που πραγματοποιούνται σε ελαιώνες.
Η καλλιέργεια της ρίγανης μπορεί να αντιμετωπίσει μελλοντικά την ολοένα αυξανόμενη ζήτησή της. Περιπτώσεις οργανωμένων καλλιεργειών απαντώνται σήμερα σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας και κυρίως στην Κρήτη.
