To πτηνό αυτό είναι από τα πιο σημαντικά και -δυστυχώς- σπάνια της περιοχής ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού. Είναι ένας από τους πιο μεγαλοπρεπείς αετούς της Ευρώπης και αποτελεί πραγματικό κόσμημα της βιοποικιλότητας της περιοχής μας. Το όνομά του σχετίζεται με το φωτεινό καστανοκόκκινο/χρυσαφί χρώμα του κεφαλιού/λαιμού του. Η χαρακτηριστική του σιλουέτα όταν πετάει πάνω από το «βασίλειό» του μόνο θαυμασμό μπορεί να προκαλέσει. Δυστυχώς σπάνια θα τον δει κάποιος, καθώς τα 1-2 ζευγάρια που διαβιούν στην περιοχή μας εντοπίζονται σε απρόσιτες τοποθεσίες, αποφεύγοντας την ανθρώπινη παρουσία.
Ο χρυσαετός (μαζί με τον θαλασσαετό) είναι ο μεγαλύτερος από τους αετούς με μήκος που ξεπερνά τα 90 εκατοστά, βάρος μέχρι και 7 κιλά και άνοιγμα φτερών μέχρι και 2,3 μέτρα. Φωλιάζει σε ορεινές περιοχές με βραχώδεις εξάρσεις. Κατασκευάζει τεράστια φωλιά με κλαδιά, χόρτα και ενίοτε τρίχες ζώων, σε γκρεμούς ή μεγάλα δέντρα και την χρησιμοποιεί συνεχώς αν δεν ενοχληθεί. Προτιμά μεγάλες ανοικτές ημιορεινές και ορεινές εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση για την αναζήτηση της τροφής του. Την τροφή του αποτελούν θηλαστικά μικρού και μεσαίου μεγέθους (τρωκτικά, λαγόμορφα, σαρκοφάγα), ερπετά (φίδια, σαύρες, χελώνες), πουλιά αλλά και πτώματα. Πετά ψηλά εποπτεύοντας την περιοχή του αλλά και κοντά στο έδαφος αιφνιδιάζοντας τη λεία του. Οι χελώνες (ως μέρος της τροφής του χρυσαετού) ρίχνονται από ψηλά σε βράχια ώστε να «νικηθεί» η προστατευτική τους «πανοπλία». Το σχήμα του σώματος και των φτερών κατά το πέταγμα μοιάζει με «ρηχό» V.
Ο χρυσαετός προστατεύεται επαρκώς τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό και διεθνές επίπεδο. Τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο, καθώς άμεσες πιέσεις πάνω στους πληθυσμούς του σχετίζονται με τη θανάτωσή του από τη λαθροθηρία και τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων, και απομάκρυνσή του από περιοχές αναπαραγωγής που υπάρχει ανθρώπινη παρουσία και όχληση. Επιπλέον, έμμεσες πιέσεις σχετίζονται με τη συρρίκνωση και υποβάθμιση των βιοτόπων που φωλιάζει και κυνηγά ο χρυσαετός και την υπερθήρευση των θηραμάτων του. Η ευρεία κατανομή του χρυσαετού σε όλα σχεδόν τα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας και σε αρκετά νησιά (δεκαετία 1960) περιορίστηκε σε ορισμένες περιοχές ηπειρωτικής Ελλάδας, ελάχιστες θέσεις σε Πελοπόννησο και Εύβοια, και στην Κρήτη.
Ο επισκέπτης της προστατευόμενης περιοχής του όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού που θα αφήσει το οδικό δίκτυο και θα περιπλανηθεί στα ορεινά μονοπάτια και διαδρομές μακριά από την έντονη ανθρώπινη παρουσία, αν είναι υποψιασμένος, τυχερός και κοιτάζει ψηλά, πιθανόν θα καταγράψει στις εμπειρίες της ζωής του μια -έστω μακρινή- συνάντηση με έναν πραγματικό «βασιλιά των αιθέρων», εκεί που οφείλει να είναι ένας βασιλιάς: πάνω από όλους!
