O Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ιδρύθηκε το 2002, με τη μορφή του Ν.Π.Ι.Δ. (άρθρο 13 του Ν. 3044/2002) με σκοπό την προστασία και διαχείριση του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Με τον Ν. 4519/2018 διευρύνθηκε η χωρική αρμοδιότητα του με την προσθήκη σε αυτόν της προστασίας και διαχείρισης όλων των περιοχών του δικτύου Natura 2000 της Κεφαλονιάς-Ιθάκης. Αποτελεί έναν από τους 36 συνολικά Φορείς Διαχείρισης, που ιδρύθηκαν με το συγκεκριμένο νόμο ανά την Ελλάδα για την διαχείριση προστατευόμενων περιοχών με ιδιαίτερη φυσική αξία. Από το 2002 για πρώτη φορά και έκτοτε ο Εθνικός Δρυμός Αίνου, αλλά και άλλες προστατευόμενες περιοχές αποκτούν Φορέα, ο οποίος ασχολείται αποκλειστικά με την προστασία του, την ανάδειξη των χαρακτηριστικών του, τη συνεχή επιστημονική παρακολούθησή του και την οργάνωση και διαχείριση της επισκεψιμότητάς του.
O Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου στοχεύει στη διαφύλαξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και στην διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας, των προστατευόμενων περιοχών Κεφαλονιάς-Ιθάκης μέσω της μελέτης και προστασίας των σπάνιων & απειλούμενων ειδών χλωρίδας, πανίδας, ορνιθοπανίδας, μακρομυκήτων, ασπόνδυλων και των τύπων οικοτόπων, καθώς και στην προώθηση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, όπως είναι ο οικοτουρισμός ή θεματικός τουρισμός, που εναρμονίζονται με την προστασία της φύσης. Συγκεκριμένα, από την ίδρυση του το 2002 έως και το τέλος του 2019, ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου:
- Ανέπτυξε Δράσεις Επόπτευσης/Φύλαξης. Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ενίσχυσε σημαντικά την φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής με την διενέργεια 3.969 περιπολιών και 385.130 χλμ., ενδυναμώνοντας παράλληλα την συνεργασία και τον συντονισμό με τις λοιπές αρμόδιες υπηρεσίες (Διεύθυνση Δασών, Περιφέρεια, Δήμο Κεφαλονιάς, Πυροσβεστική Υπηρεσία κ.α.) και αποσκοπώντας στην πρόληψη και έγκαιρη αντιμετώπιση πυρκαγιών, αλλά και στην αποτροπή δραστηριοτήτων, όπως η παράνομη βόσκηση, η λαθροθηρία κ.λπ. Συνολικά έγινε καταγραφή 335 παράνομων περιστατικών, τα περισσότερα από τα οποία αφορούν την παράνομη βόσκηση εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου.
- Ανέπτυξε συνεργασίες με Επιστημονικούς Φορείς και Ιδιωτικές Εταιρείες Μελετών για την υλοποίηση της καταγραφής και παρακολούθησης της βιοποικιλότητας της προστατευόμενης περιοχής από το 2012. Πιο συγκεκριμένα, η παρακολούθηση αφορούσε 17 είδη χλωρίδας εκτός της Οδηγίας 92/43, με την καταγραφή 6 νέων ειδών και πολλών νέων υποπληθυσμών σπανίων ειδών της περιοχής από το προσωπικό του Φορέα. Όσον αφορά την παρακολούθηση των θηλαστικών, καταγράφηκαν 22 νέα προστατευόμενα είδη, χειροπτέρων & μικροθηλαστικών και 14 είδη ερπετών. Ταυτόχρονα, το προσωπικό του Φορέα παρακολούθησε τον πληθυσμό των ημιάγριων αλόγων του Αίνου. Επιπλέον, έγινε καταγραφή 33 ειδών λεπιδοπτέρων από το προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. Στην Ορνιθοπανίδα, από τα 118 είδη των πτηνών που μελετήθηκαν, 32 είδη είναι σπάνια και απειλούμενα. Επίσης, μελετήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν 7 τύποι Οικοτόπων του πυρήνα και στην ευρύτερη περιφερειακή ζώνη του Εθνικού Δρυμού. Τέλος, έγινε καταγραφή 104 νέων ειδών μακρομυκήτων από το πυρήνα του Εθνικού Δρυμού. Ακόμα και όταν ο Φορέας Διαχείρισης δεν υλοποιούσε κάποια πράξη, με συνέπεια να χρηματοδοτείται την περίοδο 2016-2020 μόνο με τα λειτουργικά του έξοδα από το Πράσινο Ταμείο η παρακολούθηση συνεχίστηκε κανονικά σε 18 είδη χλωρίδας εκτός της Οδηγίας 92/43 και 5 τύπους οικοτόπων του πυρήνα και της ευρύτερης περιφερειακής ζώνης του Εθνικού Δρυμού. Από την παρακολούθηση της πανίδας, προέκυψαν 2 νέα είδη θηλαστικών και 2 νέα είδη ερπετών. Από την κατηγορία της Ορνιθοπανίδας προέκυψαν 5 νέα είδη. Επιπλέον, έγινε καταγραφή 13 νέων ειδών λεπιδοπτέρων. Η ανωτέρω επιστημονική δραστηριότητα αποτυπώθηκε σε 3 δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά (MDPI, Botanika Chronika, Environmental Geology), σε συμμετοχές σε Διεθνή, Πανελλήνια Συνέδρια (Δασολογικό, Οικολογικό, Γεωγραφικό) καθώς και σε πάνω από 20 άρθρα σε ελληνικά περιοδικά και ιστοσελίδες.
- Ανέπτυξε Δράσεις Ενημέρωσης, πραγματοποιώντας, 13 Ημερίδες και Σεμινάρια, 1 Πανελλήνιο Συνέδριο (17ο Πανελλήνιο Δασολογικό Συνέδριο σε συνεργασία με την Ελληνική Δασολογική Εταιρία) και 21 άλλες εκδηλώσεις και θεματικές εκδρομές. Στα πλαίσια του προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ενημερώθηκαν συνολικά από το 2011 έως και το τέλος του 2019, 326 σχολεία και 8.787 μαθητές Α/βάθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και φοιτητές Πανεπιστημίων και Τεχνολογικών Ιδρυμάτων, και 2.071 μέλη ομάδων (Πρόσκοποι, Ορειβατικοί σύλλογοι), οι οποίοι συμμετείχαν στις εκδηλώσεις του Φορέα. Από το 2011 έως το 2020 σύμφωνα με τα αρχεία της Δράσης Επόπτευσης/Φύλαξης του Φορέα, επισκέφθηκαν την περιοχή πάνω από 52.000 επισκέπτες, στους οποίους δόθηκαν πληροφορίες και πληροφοριακό υλικό για την προστατευόμενη περιοχή.
- Ανέπτυξε Δράσης Προβολής/Προώθησης του Εθνικού Δρυμού Αίνου με την παραγωγή πληροφοριακού υλικού 35 διαφορετικών εντύπων. Το έντυπο υλικό περιλαμβάνει αφίσες διαστάσεων 50 X70 cm, 5 θεμάτων σε 10.000 αντίτυπα, αφίσες διαστάσεων 70 X 100 cm, 5 θεμάτων σε 5.000 αντίτυπα, Μικρό οδηγό για τον Εθνικό Δρυμό Αίνου (έγχρωμος, οκτασέλιδος σε 10.000 αντίτυπα), ημερολόγια (για δύο έτη σε 2.000 αντίτυπα), κάρτες (13 είδη σε 12.000 αντίτυπα συνολικά) και υλικό δημοσιοποίησης ημερίδων και λοιπών εκδηλώσεων και κυρίως ένα μεγάλο βιβλίο για τον Εθνικό Δρυμό Αίνου σε ελληνική και αγγλική γλώσσα (354 και 336 σελίδων αντιστοίχως), σε 2.000 αντίτυπα για εκάστη γλώσσα, με πληροφορίες για την ιστορία, την γεωλογία, το κλίμα, την βιοποικιλότητα του Εθνικού Δρυμού και κυρίως τις δράσεις του Φορέα Διαχείρισης. Επιπλέον, παράχθηκε ψηφιακό υλικό, το οποίο περιλαμβάνει πολυμεσικό υλικό για τον εμπλουτισμό του διαδικτυακού τόπου του Φορέα, ήτοι 50 πανοραμικές φωτογραφίες 360°x360°, 3 πανοραμικές φωτογραφίες πολύ υψηλής ψηφιακής ανάλυσης, Ψηφιακό Μουσείο, εκπαιδευτικό παιχνίδι και πρόγραμμα εικονικής περιήγησης στον Εθνικό Δρυμό Αίνου.
- Επίσης, ολοκλήρωσε το Σχέδιο Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Αίνου για την περίοδο 2016-2021 και εκπονήθηκε και Ειδική Λιβαδοπονική Μελέτη για την περιφερειακή ζώνη του Εθνικού Δρυμού Αίνου.
- Το έτος 2019, ο Φορέας Διαχείρισης κατάφερε να ενταχθεί σε τρία διεθνή δίκτυα προστατευόμενων περιοχών το EUROPARC, το Eurosite και το MedPAN, συμμετέχοντας επίσης και στις ετήσιες συναντήσεις τους. Οι δύο πρώτοι οργανισμοί αποτελούν τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά δίκτυα φορέων, τόσο κρατικών όσο και ιδιωτικών ή άλλων μη κυβερνητικών οργανώσεων που προωθούν πρακτικά ζητήματα για τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη. Το MedPAN αποτελεί δίκτυο για την προστασία και τη διαχείριση της βιοποικιλότητας των παράκτιων και θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών της Μεσογείου. Τέλος, αναμένεται η ένταξη του Φορέα στη Διεθνή Οργάνωση Προστασίας Νυχτερινού́ Ουρανού́ (International Dark Sky Association), με στόχο την ανακήρυξη του Εθνικού Δρυμού Αίνου ως «Διεθνούς Πάρκου Σκοτεινού Ουρανού (Dark Sky Park)».
- O Φορέας Διαχείρισης είτε ως δικαιούχος είτε ως εταίρος με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο υλοποιεί πέντε συχρηματοδοτούμενα προγράμματα στα πλαίσια του Ε.Π. «Ιόνια Νησιά 2014-2020». Πρόκειται για τα εξής:
- «”ΠΑΝΑΣ” – Τα “Μνημειακά Δάση” του Ιονίου ως κοιτίδες βιοΠοικιλότητας και υψηλής διΑτροφο-φαρμακευτικής αξίας ΜακρομυκήτωΝ: χαρτογράφηση, καταγραφή, αξιολόγηση, δικτύωση, διΑτήρηση και αειφορική αξιοποίηΣη» (Π/Υ Φορέα: 195.000 €).
- «Προμήθεια ειδικού εξοπλισμού περιβαλλοντικής παρακολούθησης/αστυνόμευσης για την ενίσχυση του Φορέα Διαχείρισης Ε.Δ. Αίνου» (Π/Υ Φορέα: 94.500 €).
- «ΒΙΟ_ΜΝΗΜΕΣ: Οι ΜΝΗΜειακοί ΕλαιώνεΣ και ελαιόδεντρα: Καταγραφή, Αποτύπωση, Χρονολόγηση και Ανάδειξή τους ως υψηλής αξίας οικοσυστήματα, με στόχο τη Διατήρηση/Διαχείριση και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της υπαίθρου των Ιονίων Νήσων» (Π/Υ Φορέα: 50.000 €).
- «Καταγραφή και παρουσίαση των Γεωτόπων & Γεωδιαδρομών του Γεωπάρκου Κεφαλονιάς – Ιθάκης με σκοπό την ένταξη του στα Γεωπάρκα της UNESCO» (Π/Υ Φορέα: 231.000 €).
- «Συνεισφορά περιεχομένου, κατάρτιση σχεδίων επικοινωνίας και δράσεων ευαισθητοποίησης για τις περιοχές του Εθνικού Δρυμού Αίνου» της Πράξης: «ΕΡΜΗΣ» – «Έξυπνες ψηφιακές εφαΡμογές και εργαλεία για την αποτελεσΜατική προώθΗση και ανάδειξη της βιοποικοιλότηταΣ των Ιονίων Νήσων» (Π/Υ Φορέα: 100.000 €).
- Στα πλαίσια του LEADER Κεφαλονιάς-Ιθάκης έχει εγκριθεί η ανακατασκευή του Δασοφυλακείου του Εθνικού Δρυμού Αίνου, συνολικού προϋπολογισμού 127.000 €
Επίσης, αναμένει εντός ολίγων ημερών να ενταχθεί η Πράξη που θα υλοποιήσει στα πλαίσια του Ε.Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014-2020 συνολικού Π/Υ 1.000.000 € με τίτλο: «Επιχορήγηση του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων».
Για την υλοποίηση των ανωτέρω δράσεων Προστασίας και Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών Κεφαλονιάς-Ιθάκης, ο Φορέας Διαχείρισης διαθέτει 6 θέσεις εργασίας για Επιστημονικό Προσωπικό και 2 θέσεις για Προσωπικό Ελέγχου Δραστηριοτήτων Φύλαξης – Επιστημονικής Παρακολούθησης και Ενημέρωσης. Ωστόσο, η σχέση εργασίας όλων των εργαζομένων παραμένει ιδιαίτερα εύθραυστη, εφόσον όλοι διαθέτουν Συμβάσεις Εργασίας Ορισμένου Χρόνου που διαρκούν από 6 έως 13 χρόνια! Πρέπει να σημειωθεί ότι όλα τα παραπάνω επιτευχθήκαν με την αμέριστη προσπάθεια και την υψηλή απόδοση που κατέβαλε το υφιστάμενο προσωπικό, δαπανώντας εκατοντάδες εργατοώρες και υπερωρίες, πολλές φορές μένοντας απλήρωτο για πολλούς μήνες δουλεύοντας εκτός ωραρίου, νυχτερινές ώρες και σαββατοκύριακα!
Μετά από την ανακοίνωση του νέου σχεδίου νόμου υπό διαβούλευση του ΥΠΕΝ για τους Φορείς Διαχείρισης (http://www.opengov.gr/minenv/?p=10268) και η διαφαινόμενη κατάργηση/συγχώνευση του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου και η μετατροπή του σε Μονάδα Διαχείρισης! απαιτείται η άμεση δρομολόγηση ενεργειών και πρωτοβουλιών, ώστε να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης με την σημερινή του μορφή, καθώς και η συνέχιση της εργασίας του υφιστάμενου προσωπικού που διαθέτει, εφόσον:
- Μετά από 18 χρόνια ύπαρξης, και μέσω των δραστηριοτήτων που αναπτύχθηκαν από το Προσωπικό και τη Διοίκηση του Φορέα Διαχείρισης, εγκαθιδρύθηκε και ενσωματώθηκε η λειτουργία του στο κοινωνικοοικονομικό ιστό της Κεφαλονιάς ως σημαντικός παράγοντας, που ενεργεί τόσο για τη βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού, όσο και για την απόκτηση συγκριτικού πλεονεκτήματος στην οικονομία του, σε περίοδο έντονης ανταγωνιστικότητας & οικονομικής κρίσης.
- Η έως σήμερα θετική πορεία του θεσμού του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, ιδιαίτερα σε σχέση με τις συμβατικές υποχρεώσεις της Ελλάδας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την ικανοποιητική προστασία των σπάνιων & απειλούμενων ειδών & τύπων οικοτόπων του Εθνικού Δρυμού Αίνου, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ευσυνείδητη εργασία του προσωπικού, με την αποτελεσματική συνεργασία του με τις Δημόσιες Υπηρεσίες, τους Ο.Τ.Α. (Π.Ι.Ν-Π.Ε. Κεφαλληνίας & Ιθάκης, Δήμος Κεφαλονιάς), καθώς και με όλους τους θεσμούς (Περιβαλλοντικές Μ.Κ.Ο., Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Ιδρύματα, Επαγγελματικές οργανώσεις κλπ.) που συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη των στόχων προστασίας, διατήρησης και διαχείρισης της Προστατευόμενης Περιοχής. Σε αυτό το σημείο, ο ρόλος του Φορέα Διαχείρισης είναι καθοριστικός εφόσον είναι γνωστό ότι η ταυτόχρονη προστασία και ανάπτυξη ανθρωπίνων δραστηριοτήτων απαιτεί τον συγκερασμό των αρμοδιοτήτων με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης.
- Η απρόσκοπτη λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου με το υφιστάμενο προσωπικό που διαθέτει (όπου η πολιτεία έχει επενδύσει σημαντικά ποσά για την εκπαίδευση του και την απόκτηση της σχετικής τεχνογνωσίας) εξασφαλίζει τον προγραμματισμό δράσεων και την εύρεση κονδυλίων που θα ενισχύσουν την συνέχιση των δραστηριοτήτων, που αναπτύσσονται εδώ και 18 χρόνια. Επιπρόσθετα, θα καθιερώσουν μακροπρόθεσμα την προστιθεμένη αξία που δημιουργείται, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη την αναβάθμιση των υπηρεσιών και δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στο νησί της Κεφαλονιάς. Στο πλαίσιο αυτό, η λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου δεν αποτελεί ένα κόστος για την πολιτεία ή/και την τοπική κοινωνία, άλλα αντιθέτως αποτελεί μια επένδυση που, αποδεδειγμένα, έχει ήδη αποδώσει τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.
- Η συνεχόμενη παρουσία και δραστηριοποίηση του προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης στη Κεφαλονιά, με πολύ σημαντική εμπειρία σε ποικιλόμορφα εξειδικευμένα θέματα (κατάρτιση και υλοποίηση Εθνικών και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων – προγράμματα ΕΠΠΕΡ-ΕΠΠΕΡΑΑ-ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ-ΠΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ Επιστημονική Παρακολούθηση, Έλεγχος Δραστηριοτήτων, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση, Θέματα Διακυβέρνησης και Συμμετοχικής Διαδικασίας, Δικτύωσης κ.λπ.), που εργάζονται και προωθούν τους σκοπούς της Βιώσιμης Ανάπτυξης «επί τόπου», αλλάζει δραστικά την προοπτική απόκτησης ενός αναγνωρίσιμου σήματος ποιότητας, που θα συμβάλλει μακροπρόθεσμα στην τοπική ανάπτυξη και στην ανάλογη κατάρτιση και ευαισθητοποίηση των μελλοντικών γενεών.
Κατά συνέπεια, είναι ιδιαίτερα σημαντική η έμπρακτη υποστήριξη του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Αίνου από την ηγεσία του ΥΠΕΝ και τους τοπικούς φορείς, ώστε να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία του και να διατηρηθούν τα οφέλη, αλλά και τα θετικά επιτεύγματα που προσφέρει. Στο πλαίσιο αυτό, οι εργαζόμενοι του Φ.Δ. του Εθνικού Δρυμού Αίνου καλούν το ΥΠΕΝ, την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (Π.Ε. Κεφαλληνίας), τους Δήμους Αργοστολίου, Ληξουρίου, Σάμης και Ιθάκης και όλους τους Τοπικούς Φορείς να ενεργήσουν σε επίπεδο κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης, ώστε να εξασφαλισθεί:
- Η διατήρηση θέσεων εργασίας υψηλής δεξιότητας, εν καιρώ υψηλής ανεργίας, καθώς και η λήψη αποφάσεων από την κυβέρνηση ώστε οι θέσεις εργασίας όλων ανεξαιρέτως των εργαζομένων να μετατραπούν από ορισμένου χρόνου σε αόριστου χρόνου.
- Η ενίσχυση της λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης (και όχι στην υποβάθμισή του σε Μονάδα Διαχείρισης) από το ΥΠΕΝ, που θα συμβάλλει σημαντικά στην βιώσιμη ανάπτυξη της Κεφαλονιάς σε όλους του τομείς (π.χ. περιβάλλον, οικοτουρισμός, γεωργία, κτηνοτροφία κ.α.).
- Η αξιοποίηση του έργου που διετέλεσε και καλείται να εκτελέσει ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου και όχι η υποβάθμιση του με ασαφή σχέδια που δεν λαμβάνουν υπόψη την εθνική και διεθνή διάσταση του.
Με εκτίμηση
Ο Πρόεδρος, το Δ.Σ. & το Προσωπικό
του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου
