Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000 (21 Μαϊου) και την Παγκόσμια Ημέρα για τη Βιοποικιλότητα (22 Μαϊου), θα ήθελα να συνοψίσω, να αναδείξω και να επικοινωνήσω στην κοινή γνώμη και τους κατοίκους της περιοχής, τη σημαντική δουλειά που έχει πραγματοποιηθεί από τον Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας και Θάσου που διαχειρίζεται περιβαλλοντικά το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, το μεγαλύτερο υγροτοπικό Πάρκο της χώρας.
Ο Φορέας Διαχείρισης συστάθηκε το 2003, με στόχο την ορθολογική διαχείριση αρχικά της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, όπου λειτούργησε ως ένα ανοιχτό βήμα διαβούλευσης τόσο για τις αρμόδιες υπηρεσίες, τους επιστημονικούς φορείς, τους εμπλεκόμενους φορείς και τις ΜΚΟ, όσο και για τους κατοίκους της περιοχής. Διοικείται από 7-μελές άμισθο Διοικητικό Συμβούλιο που απαρτίζεται από αντιπροσώπους της Περιφέρειας, των Δήμων της περιοχής, των παραγωγικών φορέων της περιοχής, της επιστημονικής κοινότητας και των ΜΚΟ. Η χωρική αρμοδιότητα του Φορέα Διαχείρισης αφορά μια περιοχή συνολικής έκτασης 2.437.310 στρεμμάτων (Ν. 4519/2018) που απεικονίζεται στον επισυναπτόμενο χάρτη.
Χάρτης Ζωνών Προστασίας Ε.ΠΑ.Μ.ΑΘ. και περιοχών NATURA 2000 αρμοδιότητας του Φ.Δ.
Στην περιοχή αυτή εντοπίζονται 30 διαφορετικοί οικότοποι, με πολλούς να αποτελούν οικοτόπους προτεραιότητας (πχ. Λιμνοθάλασσες, Λιβάδια Ποσειδωνίας, περιοδικά κατακλυζόμενες εκτάσεις) και έχουν καταγραφεί 470 διαφορετικά είδη ζώων, πουλιών και ψαριών. Τα σημαντικότερα αυτών είναι τα δύο ενδημικά είδη ψαριών στη Βιστωνίδα (Θρίτσα και Γελάρτζα), ο μοναδικός πληθυσμός κολχικού φασιανού στην Ευρώπη, το κεφαλούδι που επισκέπτεται μόνο τη λίμνη Βιστωνίδα στην Ελλάδα, η αγκαθοκαλημάνα (80% του Ευρωπαϊκού πληθυσμού αναπαράγεται στο Δ. Νέστου), ο θαλασσαετός, η βίδρα, το τσακάλι, η φώκαινα και το ρινοδέλφινο.
Στο πλαίσιο αυτών των αρμοδιοτήτων που προέβλεπε η νομοθεσία, από τη σύστασή του έως και σήμερα ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας και Θάσου υλοποίησε τα εξής:
Γνωμοδοτήσεις για τη χωροθέτηση δραστηριοτήτων
Σε 180 συνεδριάσεις των Διοικητικών Συμβουλίων, εκφράστηκε τεκμηριωμένη επιστημονικά άποψη για 1.338 περιπτώσεις χωροθέτησης δραστηριοτήτων στην ευρύτερη προστατευόμενη περιοχή. Από αυτές αρνητικές ήταν μόνο οι 163, ή το 12% των εξετασθέντων περιπτώσεων. Το δεδομένο αυτό καταρρίπτει και την κοινώς επικρατούσα άποψη περί απόρριψης έργων και επενδύσεων στην περιοχή ευθύνης του.
Πρόγραμμα Επόπτευσης Φύλαξης
Ο Φορέας Διαχείρισης υλοποιεί σε συστηματική βάση πρόγραμμα επόπτευσης της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ στο πλαίσιο της αρμοδιότητας επικουρίας των αρμόδιων διοικητικών και δικαστικών αρχών στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Την χρονική περίοδο 2012 – σήμερα υλοποιήθηκαν:
830 περιπολίες ή 85.000 χιλιόμετρα σε όλη την έκταση του Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ.
99 κοινές περιπολίες με την Δασική Υπηρεσία.
Πέραν των προαναφερόμενων, ο Φορέας Διαχείρισης ανταποκρίθηκε και σε έκτακτες αυτοψίες σε περιοχές του Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ για τις οποίες υποβλήθηκαν καταγγελίες από πολίτες για τη διενέργεια παράνομων δραστηριοτήτων. Επίσης, κατά τη διάρκεια των εν λόγω περιπολιών στο πλαίσιο επόπτευσης του Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ καταγράφηκαν οι παρακάτω παράνομες δραστηριότητες και υποβλήθηκαν οι παρακάτω καταγγελίες προς τις αρμόδιες διοικητικές αρχές
17 περιπτώσεις λαθροθηρίας, 90 περιπτώσεις λαθροϋλοτομίας και 56 περιπτώσεις λαθροαμμοληψίας και 10 περιπτώσεις λαθραλιείας.
240 περιπτώσεις διάθεσης στερεών αποβλήτων και 9 περιπτώσεις διάθεσης υγρών αποβλήτων
72 περιπτώσεις αυθαίρετων κατασκευών και 111 περιπτώσεις πυρκαγιών
284 περιπτώσεις νεκρών άγριων ζώων.
Πρόγραμμα Ενημέρωσης-Ευαισθητοποίησης
Ο Φορέας Διαχείρισης έχει στην αρμοδιότητα του δύο Κέντρα Πληροφόρησης, στην Κεραμωτή και στο Πόρτο Λάγος. Από το 2003 έως και σήμερα, στο πλαίσιο της ανάδειξης των προστατευόμενων περιοχών και της ευαισθητοποίησης του κοινού στην αναγκαιότητα προστασίας των υγροτόπων, επισκέφτηκαν τον Φορέα Διαχείρισης 490 σχολικές μονάδες, 21.250 μαθητές και 18.370 μεμονωμένοι επισκέπτες από διάφορες χώρες, ενώ πραγματοποιήθηκαν και 174 εκδηλώσεις με 6.950 συμμετέχοντες.
Πρόγραμμα-δράσεις περίθαλψης τραυματισμένων άγριων ζώων
Το υγροτοπικό σύμπλεγμα του ΕΠΑΜΑΘ είναι διεθνώς γνωστό για τον μεγάλο αριθμό προστατευόμενων ειδών της άγριας πανίδας που φιλοξενείται στην ευρύτερη περιοχή. Από το 2003 μέχρι και σήμερα, διαχειρίστηκε 400 περιστατικά περισυλλογής, απεγκλωβισμού και επέμβασης σε τραυματισμένα άγρια ζώα (στην πλειοψηφία πτηνά). Παγκοσμίως προστατευόμενα είδη όπως ο Αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) και ο Στικταετός (Aquila clanga), ο Λευκός Πελαργός (Ciconia ciconia), ο Κύκνος (Cygnus olor) και η Πετροτουρλίδα (Burhinus oedicnemus), αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα τραυματισμένων άγριων ζώων τα οποία χειρίστηκε μέχρι τώρα ο ΦΔ.
Ερευνητικά Προγράμματα
Ο Φ.Δ. συμμετείχε (έστω και μέσω της εφαρμογής δράσεων τους στην περιοχή) σε 8 ερευνητικά προγράμματα, όπου συμμετείχαν επίσης 53 εταίροι από 20 διαφορετικές χώρες.
Οικονομικά-Διοικητικά στοιχεία
Μέσω των δράσεων που αναπτύχθηκαν όλα αυτά τα χρόνια απασχολήθηκαν στον Φορέα Διαχείρισης 22 υπάλληλοι (11 συνεχίζουν να απασχολούνται) που επένδυσαν σε εμπειρία και γνώσεις διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής, παρά τις αντιξοότητες λόγω εργασιακής ανασφάλειας, υποχρηματοδότησης, και περιορισμένων μέσων. Υλοποιήθηκαν προγράμματα συνολικού προϋπολογισμού 4.560.000 ευρώ που ουσιαστικά διαχύθηκαν στην τοπική κοινωνία, μέσω αναθέσεων, προμηθειών, απασχόλησης, σε τομείς των αρμοδιοτήτων του Φορέα Διαχείρισης.
Κλείνοντας θα ήθελα να σημειώσω ότι το ΔΣ και οι εργαζόμενοι του Φορέα Διαχείρισης, αναγνωρίζοντας τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες της περιοχής, θα συνεχίσουν να εργάζονται με υψηλό αίσθημα ευθύνης προς όφελος της ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας με ταυτόχρονη διατήρηση της βιοποικιλότητας και αναβάθμιση των περιβαλλοντικών μέσων της περιοχής.
Ο Πρόεδρος του Δ.Σ.
Δρ. Γεώργιος Γκαϊντατζής
