Αθήνα, 10 Δεκεμβρίου 2010
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
«Αξιότιμες κυρίες και κύριοι,
Θα ήθελα να συγχαρώ το φίλο Σταύρο και την ευρωομάδα για τη διοργάνωση της ημερίδας ενημέρωσης για την περιφερειακή πολιτική και την τοπική αυτοδιοίκηση που μου δίνει την ευκαιρία να έχω μια πρώτη επαφή με όλους σας.
Θέλω επίσης να συγχαρώ όλους εσάς για την εκλογή σας στις πρόσφατες εκλογές και να σας ευχηθώ δημιουργία και επιτυχία στο κοινό έργο που έχουμε μπροστά μας. Καθώς οι αρμοδιότητές σας είναι πολύ αυξημένες στο πλαίσιο της Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η επιτυχία σας είναι πολύ σημαντική για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας μας. Και βέβαια το Υπουργείο είναι στη διάθεσή σας για στενή συνεργασία με τους φορείς της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, ώστε από κοινού να αντιμετωπίσουμε τα σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα που υπάρχουν και να συν-διαμορφώσουμε τον περιβαλλοντικό, χωροταξικό και αναπτυξιακό στρατηγικό σχεδιασμό σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Το νέο διοικητικό πλαίσιο που διαμορφώνει ο Καλλικράτης μεταφέροντας αρμοδιότητες, τόσο εκτελεστικές όσο και λήψης αποφάσεων, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο θα βοηθήσει στην προώθηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στην Ελλάδα. Και αυτό γιατί οι τοπικές κοινωνίες έχουν καλύτερη αντίληψη για πολλά από τα προβλήματα περιβάλλοντος και χρήσης πόρων, καθώς υφίστανται άμεσα τις συνέπειες της κακής τους διαχείρισης. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η διαχείριση των απορριμμάτων.
Επίσης έχουν άμεση αντίληψη και γνώση των πόρων και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής τους και επομένως μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Μπορούν επίσης να εκτιμήσουν και να αποτιμήσουν σε οικονομικούς όρους το περιβαλλοντικό απόθεμα σε περιφερειακό επίπεδο ώστε να μπορεί άμεσα να ενσωματωθεί σε αναπτυξιακές δράσεις.
Τέλος, καθώς περιφερειακές και τοπικές αρχές έχουν άμεση επαφή με τους πολίτες της περιοχής τους, μπορούν να συμβάλουν πολύ πιο αποτελεσματικά στην ευαισθητοποίηση και στην ουσιαστική ενδυνάμωση του ρόλου του πολίτη στη διαχείριση των κοινών. Αυτό μπορεί να γίνει τόσο μέσα από εκπαιδευτικές και άλλες πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης όσο και προβάλλοντας οι ίδιοι οι τοπικοί φορείς ως παράδειγμα περιβαλλοντικής διαχείρισης, βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση των δημοσίων κτιρίων, του δημοτικού φωτισμού, την διαχείριση των απορριμμάτων, πρασινίζοντας τις τοπικές δημόσιες προμήθειες και βελτιώνοντας την περιβαλλοντική απόδοση των μέσων μεταφοράς που τους ανήκουν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους θεωρώ τη συνεργασία μας ζωτικής σημασίας για την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάδειξή του ως βασικού συστατικού του εθνικού μας πλούτου –ενός πολύτιμου αναπτυξιακού αποθέματος– πάνω στο οποίο στηρίζουμε σημαντικό μέρος της αναπτυξιακής μας προσπάθειας. Από την μεριά του, το ΥΠΕΚΑ θα κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να συμπράξουμε κεντρική, περιφερειακή και τοπική διοίκηση, ώστε να συν-διαμορφώσουμε σε τοπικό επίπεδο και να υλοποιήσουμε τη στρατηγική της πράσινης ανάπτυξης.
Πράσινη, περιφερειακή ανάπτυξη λοιπόν. Πως θα αγγίξουμε όμως την ουσία της περιφερειακότητας; Ο πολεοδόμος και στοχαστής Λιούις Μάμφορντ αναγνωρίζει την Περιφέρεια με οικολογικούς όρους, ως μια περιοχή αρκετά μεγάλη, ώστε να καλύπτει ικανό αριθμό αναγκαιοτητών και συμφερόντων. Παράλληλα – ακολουθώντας τη σκέψη του Πλάτωνα – αρκετά μικρή, ώστε να είναι δυνατή η εστίαση σε αυτές τις αναγκαιότητες. Με τρόπο που να μπορέσουν να γίνουν αντικείμενο συλλογικής ευθύνης και προσπάθειας.
Στην κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει κατ’ αρχήν να βρούμε τον τρόπο με τον οποίο οι εθνικές περιβαλλοντικές πολιτικές και στόχοι θα εμπεριέχουν τις απαραίτητες περιφερειακές συνιστώσες και στη συνέχεια τον τρόπο που οι εθνικές πολιτικές θα μπορέσουν να ενσωματωθούν αρμονικά στην πολιτική των διοικητικών Περιφερειών. Το ζητούμενο στη διαδικασία αυτή είναι οι πολιτικές αυτές να
αναδυθούν ως γνήσιες ανάγκες των κατοίκων και των εμπλεκομένων σε κάθε Περιφέρεια, ανάγκες που πηγάζουν από την ενδυνάμωση της περιφερειακής συνοχής.
Στο παρελθόν, περιφερειακές πολιτικές δυσκολεύτηκαν να αγγίξουν κρίσιμα ή προβληματικά τομεακά ζητήματα που αφορούν στο περιβάλλον. Το αποτέλεσμα ήταν οι πολιτικές που υιοθετήθηκαν να καταλήξουν να ακούγονται περισσότερο ως ευχολόγια. Αντί για ευχολόγια, θέλουμε σχεδιασμό ικανό να εφαρμοστεί μέσα από σύνολο δράσεων που μπορούν να αποδώσουν, βασισμένες σε πραγματικές ανάγκες για συνοχή και ορθολογική διαχείριση.
Μια ορθή περιφερειακή περιβαλλοντική στρατηγική θα αναγνωρίσει την περιβαλλοντική ταυτότητα και ιδιαιτερότητα κάθε περιφερειακής ενότητας. Επίσης, θα επισημάνει τα τοπικά περιβαλλοντικά ζητήματα και προβλήματα και θα τα αντιμετωπίσει, ενεργοποιώντας συμμετοχικό σχεδιασμό.
Το ΥΠΕΚΑ ως φορέας σχεδιασμού και υλοποίησης της ευρωπαϊκής και της εθνικής στρατηγικής για το περιβάλλον, εφαρμόζει πολιτικές και δράσεις που αποσκοπούν στην προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση περιβαλλοντικών πόρων στις Περιφέρειες. Στο έργο αυτό, είναι απαραίτητη η εποικοδομητική συνεργασία με εκπροσώπους των Περιφερειών και Δήμων, του επιχειρηματικού κόσμου και των εκεί εκπροσώπων της Κοινωνίας των Πολιτών.
Θα αναφερθώ, συνοπτικά, σε μερικές σημαντικές πολιτικές και στο ρόλο τους στην Περιφερειακή Ανάπτυξη.
Προχωρούμε σε αξιολόγηση, αναθεώρηση και εξειδίκευση των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων. Σε διαβούλευση μπαίνει το σχέδιο για τις Υδατοκαλλιέργειες.
Εκπονούμε διαχειριστικά σχέδια για κάθε υδατικό διαμερίσματα, σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Η προσέγγιση θα χρειαστεί συνεργασία μεταξύ Περιφερειών καθώς κάποια υδατικά διαμερίσματα εμπεριέχουν διοικητικά όρια Περιφερειών, σε περιπτώσεις μοιράσματος λεκάνης απορροής. Παράλληλα, θα προχωρήσουμε στη σταδιακή εκπόνηση απαιτούμενων μελετών σύμφωνα με την Οδηγία για τις πλημμύρες.
Έχουμε έτοιμο σχέδιο πρωτοποριακού νόμου για τη Βιοποικιλότητα, ο οποίος προσθέτει σημαντική αξία στην εφαρμογή σχετικών εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών. Ο νόμος περιλαμβάνει διατάξεις προστασίας, διαχείρισης και ανάδειξης της βιοποικιλότητας και μέρος του σημαντικού αυτού έργου θα το αναλάβουν οι Περιφέρειες. Σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση των δράσεων θα παίξουν οι Δασικές Υπηρεσίες και οι Φορείς Διαχείρισης προστατευομένων περιοχών.
Στοχεύουμε στην ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, σε συνεργασία με τις Δασικές Υπηρεσίες.
Συνεργαζόμαστε με Υπουργείο Εσωτερικών και τις Περιφέρειες ώστε να βρεθεί λύση στο πρόβλημα της ανεξέλεγκτης διάθεσης των απορριμμάτων και τη δημιουργία υποδομών για την ορθολογική και περιβαλλοντικά ασφαλή διαχείρισή τους.
Αναφορικά με τη διαχείριση υγρών αποβλήτων, στοχεύουμε στην ολοκλήρωση βιολογικών καθαρισμών για πλήθος οικισμών της χώρας, μέχρι το 2015. Στοχεύουμε επίσης στην επαναχρησιμοποίηση υγρών αποβλήτων από βιολογικούς καθαρισμούς με επεξεργασία και διάθεση λυμάτων.
Ενεργοποιούμε ένα Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης των Υδάτων της χώρας.
Εφαρμόζουμε το νόμο για τις ΑΠΕ, ο οποίος προϋποθέτει στενή συνεργασία με τις Περιφέρειες.
Ιδρύουμε την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού για τις Περιβαλλοντικές Δράσεις. Η Υπηρεσία θα επιβλέπει και θα συντονίζει την εφαρμογή περιβαλλοντικών δράσεων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
Έχουμε ξεκινήσει επίσημη συνεργασία για διαχείριση υδάτων με Τουρκία και Βουλγαρία, στην οποία είναι ενεργή η συμμετοχή εκπροσώπων των Περιφερειών. Παράλληλα, θα προχωρήσουμε στην εφαρμογή Μνημονίου συνεργασίας με Τουρκία για τη διαχείριση των δασών.
Πιλοτικά διερευνούμε ολοκληρωμένες δράσεις για την αξιοποίηση του περιβαλλοντικού αποθέματος κάθε Περιφέρειας, αξιοποιώντας το με βιώσιμο τρόπο και ενισχύοντας την επιχειρηματικότητα. Στην κατεύθυνση αυτή η ξυλεία, αποτελεί ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Επιθυμούμε να αξιοποιήσουμε το γεγονός ότι οι υλοτομίες από τα διαχειριζόμενα δάση βασίζονται σε επιλεκτική υλοτόμηση. Εξετάζουμε λοιπόν πως θα μπορούσαμε να διοχετεύσουμε την ξυλεία σε μία αγορά, όπου η ζήτηση πιστοποιημένου προϊόντος γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη.
Κάθε περιοχή έχει το δικό της περιβαλλοντικό απόθεμα, κάθε περίπτωση για την προστασία και ανάδειξή του είναι ξεχωριστή.
Οι δράσεις διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος έχουν από τη φύση τους αποκεντρωτικό χαρακτήρα τόσο με τη γεωγραφική όσο και με τη διοικητική έννοια του όρου. Η προώθησή τους επομένως αφενός συμβάλλει στη μεταφορά πόρων στην περιφέρεια και αφετέρου δημιουργεί προϋποθέσεις ενίσχυσης των ευθυνών στα περιφερειακά επίπεδα διοίκησης (Περιφέρεια και Τοπική Αυτοδιοίκηση), συμβάλλοντας έτσι στη δημοκρατική αναδιοργάνωση της χώρας.
Επιτρέψτε μου να επαναλάβω ότι όλα αυτά θα γίνουν με συντονισμό και συμμετοχή των Περιφερειών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε το τομεακό να εισαχθεί στο περιφερειακό με συμμετοχική προσέγγιση, όχι εκ των άνω.
Στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα τα πεδία όπου μπορούν να κατευθυνθούν συντονισμένα δημόσιες επενδύσεις και το περιβάλλον είναι αναμφισβήτητα ένα από αυτά.
Οι περιβαλλοντικές δράσεις αποτελούν βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής πολιτικής και έτσι υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες χρηματοδότησής τους μέσα από το ΕΣΠΑ που αποτελεί για την περίοδο μέχρι το 2015 την αναπτυξιακή βάση για τη χώρα μας. Οι αυτοδοικητικές Περιφέρειες αναλαμβάνουν μεταξύ άλλων την αξιοποίηση του ΕΣΠΑ, τη διαχείριση των αποβλήτων, την προώθηση της πράσινης οικονομίας, τα έργα και τις υποδομές.
Κυρίες και κύριοι,
Κλείνοντας θα ήθελα να επαναλάβω, επανερχόμενη στο όραμα του Μάμφορντ, ότι θεωρώ την Περιφέρεια ως την ιδεώδη μονάδα για εφαρμογή περιβαλλοντικού σχεδιασμού και υλοποίησης. Έργο μας είναι να αντικαταστήσουμε την αρχέγονη ισορροπία που υπήρχε σε μια Περιφέρεια / γεωγραφική ενότητα, με τους βιολογικούς οργανισμούς στη φυσική τους κατάσταση, με μια κατάσταση που συμμετέχει και ο άνθρωπος. Κατάσταση που θα χαρακτηρίζεται από λεπτότερη και συνθετότερη ισορροπία ανθρωπίνων ομάδων μεταξύ τους αλλά και με το φυσικό περιβάλλον.
Συνοπτικά θα έλεγα να επιστρέψουμε σε μία κατάσταση πολιτισμού.
Η ανάδειξη της περιφερειακότητας εξασφαλίζει πολιτισμική συνέχεια και συνοχή. Ο πολιτισμός περικλείει την ισορροπία και την πολυμορφία, έννοιες συνυφασμένες με την οικολογία. Δεν νοείται συνεπώς Περιφερειακή Ανάπτυξη η οποία δεν έχει ενσωματωμένη στην έννοια της περιφερειακότητας μια πλήρη περιβαλλοντική συνιστώσα.
Σας ευχαριστώ».